Watertekort als Wereldwijd Risico - VN-rapport waarschuwt voor toename van conflicten

De VN-cultuurorganisatie UNESCO slaat alarm: wereldwijd zou waterschaarste tot meer conflicten kunnen leiden. Dit scenario schetste UNESCO-directeur-generaal Audrey Azoulay in het kader van haar jaarlijks verschijnende waterreport. De duidelijke boodschap: Om de vrede te bewaren, is niet alleen beschermende maatregelen voor waterbronnen nodig, maar ook een intensieve regionale en wereldwijde samenwerking. Ongeveer 50 procent van de wereldbevolking is ten minste seizoensgebonden door waterdeficit getroffen en meer dan twee miljard mensen hebben een gebrek aan schoon drinkwater, terwijl rond 3,5 miljard mensen moeten afzien van hygiënische sanitaire infrastructuur. Hoewel er een continue bevolkingsgroei is, staat de verhouding tussen groei en waterbehoefte volgens de UNESCO niet in direct verband – lager verbruik vindt met name plaats in regio's met een snelle bevolkingsgroei. Jaarlijks stijgt het zoetwaterverbruik met een procent, waarbij deze stijging niet alleen aan de landbouwsector toe te schrijven is, die 70 procent van het water opeist. Industrie met 20 procent en huishoudens met 10 procent dragen eveneens bij aan de verhoogde waterbehoefte. Veranderde eetgewoonten worden gezien als een drijvende kracht achter deze trend. De UNESCO wijst ook op de sociale component: vrouwen en meisjes lijden bijzonder onder de waterschaarste, aangezien zij vaak in landelijke gebieden voor de inspannende waterbevoorrading verantwoordelijk zijn, wat ten koste gaat van hun onderwijskansen. Ook migratiebewegingen kunnen door watergebrek bevorderd worden. Het UNESCO-rapport benadrukt bovendien dat vooral de armste en zwakste bevolkingsgroepen door de waterschaarste in gevaar zijn. Hoewel water tot nog toe niet als primaire aanleiding voor conflicten beschouwd wordt, kan het echter geschillen verergeren – zoals in de Sahelzone, waar drainage tot spanningen over water- en landtoegang leidde. Een sterkere samenwerking en gemeenschappelijk beheer van waterbronnen, ondersteund door de Waterconventie van 1992, kunnen volgens de UNESCO als vredesinstrumenten dienen. Sinds 2016 staat de Conventie open voor alle landen, wat zich toont in een lidmaattoename – van 41 naar 52 landen, met nog ongeveer 30 andere in het toetredingsproces. Sonja Köppel, hoofd van het Secretariaat van de VN-Waterconventie, noemt als voorbeeld voor positieve effecten de Sava-regio na de oorlog en soortgelijke samenwerkingen over landsgrenzen heen. Actuele politieke conflicten, zoals die tussen Wit-Rusland en Litouwen, remmen echter verdere vooruitgang. Wereldwijd delen 153 landen rivieren of meren met hun buren, maar slechts 24 hebben omvattende overeenkomsten voor alle wateren op hun grondgebied gesloten – Duitsland is een van die landen.