Franse kiezers stroomden zondag in recordaantallen naar de eerste ronde van een cruciale vervroegde parlementsverkiezing, die een extreemrechtse regering zou kunnen voortbrengen en de EU op zijn grondvesten zou kunnen doen schudden.

Bis 17.00 uur lokale tijd had al 59,39 procent van de kiezers hun stem uitgebracht, vergeleken met 39,42 procent in 2022 – hiermee is de opkomst bij deze verkiezingen op dit moment de hoogste sinds 1986, aldus Ipsos-onderzoeker Mathieu Gallard. De opkomst is een cruciale factor bij deze verkiezing, omdat deze bepaalt hoeveel Ensemble-kandidaten van president Emmanuel Macron doorgaan naar de laatste ronde volgende week.

Macron riep begin deze maand onverwacht op tot parlementsverkiezingen, nadat hij de Europese verkiezingen met groot verschil had verloren aan het extreemrechtse Rassemblement National (RN).

Hoewel deze stap het publiek schokte en velen zelfs in zijn eigen kamp irriteerde, verdedigde Macron het als een "moment van opheldering", zodat de burgers kunnen beslissen wie het land moet regeren, gezien de gestage opkomst van de RN-partij van Marine Le Pen. Macron stelde ook dat de Nationale Vergadering, waarin zijn centristische alliantie in 2022 haar absolute meerderheid had verloren, werd gekenmerkt door "wanorde" die de wetgevingsprocedure bemoeilijkte.

Macrons uitzonderlijke stap om nieuwe verkiezingen uit te schrijven dreigt echter averechts te werken.

Hoewel zetelprojecties moeilijk te maken zijn vanwege het tweefasige kiessysteem, voorspellen opiniepeilers dat de RN mogelijk de absolute meerderheid van 289 van de 577 zetels in de vergadering zou kunnen behalen. Dit zou Macron dwingen tot een ongemakkelijke machtsdeling, bekend als 'Cohabitatie', en hem dwingen om Le Pens 28-jarige protegé Jordan Bardella als premier te benoemen.

De stembureaus openden om 8 uur lokale tijd en sluiten om 18 uur in kleine steden en om 20 uur in grote steden, wanneer de eerste prognoses worden vrijgegeven. De definitieve resultaten zullen pas na de tweede ronde op 7 juli bekend zijn.

Veel Franse kiezers hebben zich van Macron afgekeerd, die ze als elitair en wereldvreemd beschouwen, en geven de voorkeur aan Le Pens RN vanwege haar focus op kosten van levensonderhoud en lonen, evenals haar traditionele anti-immigratiehouding. De publieke opinie is de afgelopen tien jaar naar rechts verschoven omdat identiteitspolitiek centraal is komen te staan, waarbij RN de moslimminderheid in Frankrijk afschildert als een bedreiging voor de seculiere waarden van de republiek.

Eine Ipsos-peiling van vrijdag toonde aan dat RN de eerste ronde zou kunnen winnen met 32 procent van de stemmen, terwijl een linkse coalitie, bekend als Nouveau Front Populaire (NFP), op 29 procent lag. Ensemble werd met 20 procent van de stemmen op de derde plaats gezien.

Die Wahl könnte auch in einem „hung parliament“ enden, in dem keine Mehrheit hinter einem Premierminister steht, der ein Misstrauensvotum überstehen könnte. Es würde zu einer Blockade kommen, und Macron könnte für ein Jahr keine Auflösung des Parlaments fordern.

De vertaling van deze kop in het Nederlands is:
De verkiezing zou ook kunnen eindigen in een "hung parliament", waarin geen meerderheid achter een premier staat die een motie van wantrouwen zou kunnen overleven. Dit zou leiden tot een blokkade, en Macron zou gedurende een jaar geen ontbinding van het parlement kunnen eisen.

Zou het RN triomferen en na meer dan 50 jaar in de oppositie een cohabitatie met Macron afdwingen, dan zou dit het resultaat zijn van Le Pens jarenlange inspanningen om de partij van haar vader te 'ontgiften', die hij had opgericht met een voormalig soldaat van de Franse eenheid van de Nazi-Waffen-SS.

Bij een cohabitatie zou de RN de regering, binnenlandse politiek en het budget leiden, terwijl Macron opperbevelhebber van de strijdkrachten zou blijven en het buitenlands beleid zou bepalen. Er zijn drie cohabitatieperiodes geweest in de naoorlogse geschiedenis van Frankrijk, maar geen enkele met partijen met zo diametraal tegenovergestelde opvattingen.

Le Pen en Bardella hebben de afgelopen dagen laten doorschemeren dat zij het gezag van de president ook op het gebied van defensie- en buitenlands beleid zouden uitdagen – een scenario dat zowel bondgenoten als markten zou kunnen verontrusten.

Das NFP-bondgenootschap - bestaande uit het ver linkse La France Insoumise (LFI) onder leiding van Jean-Luc Mélenchon, de centrum-linkse socialisten, de groenen en de communisten - heeft een sterk belasting- en uitgavengeoriënteerd economisch programma en heeft zichzelf gepresenteerd als de enige mogelijkheid om RN te blokkeren. Maar zijn fracties hebben verschillende opvattingen over veel onderwerpen en konden het niet eens worden over een kandidaat voor de premier. De drievoudige presidentskandidaat Mélenchon heeft laten weten dat hij de functie wil, maar zijn bondgenoten hebben een andere mening.

Het tweerondige verkiezingssysteem bemoeilijkt zetelprojecties. Kandidaten die in de eerste ronde de absolute meerderheid behalen, winnen onmiddellijk hun zetel – een zeldzame gebeurtenis. In de meeste van de 577 kiesdistricten zal een tweede ronde bepalen wie de zetels wint, tussen kandidaten die in de eerste ronde minstens 12,5 procent van de geregistreerde stemmen hebben behaald.

De opkomst bij parlementsverkiezingen was meestal rond de 50 procent, maar opiniepeilers verwachten zondag een hogere opkomst. Hoe hoger de opkomst, des te groter de kansen voor de centristische kandidaten van Macron om door te gaan naar de tweede ronde, wat potentieel zou kunnen leiden tot honderden driewegsteekverkiezingen.

Partijen hebben 48 uur na de eerste ronde om te beslissen of ze hun kandidaten voor de tweede ronde handhaven, en de druk zal toenemen op de kandidaten van Macron en die van Links om zich tactisch terug te trekken om het RN af te weren.