De Duitse zonnemarkt, ooit het stralende voorbeeld voor hernieuwbare energie in Europa, zit diep in de crisis. Een plotselinge terugval in de vraag heeft faillissementen, ontslagen en veranderingen in de bedrijfsmodellen van veel bedrijven veroorzaakt. De neergang ging zo snel dat zelfs ervaren branchekenners op het verkeerde been werden gezet.
Vom boom naar faillissement: een sector verliest zijn houvast
2023 was opnieuw een recordjaar voor de zonne-energiebranche in Duitsland: 15 gigawatt (GW) aan nieuwe zonne-energiecapaciteit werd geïnstalleerd – meer dan een verdubbeling vergeleken met 2022. De oorzaak? Rusland's invasie in Oekraïne en exploderende energieprijzen. Consumenten zochten onafhankelijkheid van fossiele brandstoffen en investeerden massaal in zonnepanelen.
Maar in 2024 volgde de instorting: De vraag stortte in. Hogere rentetarieven maakten financieringsmodellen voor veel consumenten onaantrekkelijk, terwijl goedkope zonnepanelen uit China tegelijkertijd de markt overspoelden. Het resultaat? Prijzen kelderden, marges smolten weg en tal van bedrijven, die kort daarvoor een exponentiële groei hadden meegemaakt, staan nu voor het bankroet.
Zolar, een Berlijnse start-up die sinds 2016 bijna 300 miljoen euro aan kapitaal heeft opgehaald, kondigde aan zich volledig terug te trekken uit de directe verkoop van zonnepanelen aan eindklanten en meer dan de helft van zijn personeel te ontslaan. "De situatie is paradoxaal", verklaarde CEO Jamie Heywood. "De installatiekosten zijn gedaald, maar de lagere energieprijzen maken zonne-energie minder aantrekkelijk.
Ook andere bekende namen als Eigensonne en ESS Kempfle kondigden faillissement of herstructureringsplannen aan. Zelfs grootheden als Enpal en 1Komma5, die schitterden door miljardenwaarderingen, moesten hun groeiplannen verminderen.
Een markt onder druk: China, rente en dalende subsidies
Die Herausforderungen der Branche lassen sich auf drei Hauptursachen reduzieren:
Goedkope concurrentie uit China: Europese fabrikanten zoals Meyer Burger worden geconfronteerd met een vloedgolf van Chinese producten. Dit leidde ertoe dat het Zwitserse bedrijf in september 2024 aankondigde een vijfde van haar personeel te schrappen.
Wirtschaftspolitische randvoorwaarden: De eens zo royale subsidies van de regering werden geleidelijk verminderd. Tegelijkertijd bemoeilijken hoge rentetarieven de financiering van zonne-installaties.
Veranderde consumentenprioriteiten: Na het hoogtepunt van de energiecrisis in 2022-23 zien veel huishoudens zonne-energie niet meer als urgentie.
Ein Hoffnungsschimmer: Innovatie en onbenut potentieel
Ondanks de neergang zijn er lichtpunten. De vraag naar mini-zonnepanelen voor balkons blijft stijgen. Bedrijven zoals Enpal diversifiëren succesvol naar nieuwe gebieden zoals warmtepompen en slimme meters. Philipp Schröder, CEO van 1Komma5, benadrukte dat door KI aangestuurde tools voor energieoptimalisatie in huizen de groei van het bedrijf konden waarborgen.
Op de lange termijn blijven de perspectieven voor de sector positief. Van de ongeveer 20 miljoen daken in Duitsland zijn er pas drie miljoen met zonnepanelen uitgerust. Deskundigen zoals Dina Darshini van LCP Delta benadrukken het immense ongebruikte potentieel, vooral in de bedrijfssector. "Het herstel van de markt zal langzaam maar zeker zijn, tenzij er een grote politieke stimulans is," zegt ze.
Wat betekent dat voor de energietransitie?
De huidige problemen roepen echter serieuze vragen op: Hoe wil Duitsland zijn doel bereiken om tegen 2030 jaarlijks 19 GW aan nieuwe zonne-energie te installeren? En hoe kan Europa als geheel tegen de overmacht uit China standhouden? Dries Acke van SolarPower Europe vat het samen: „Een groene transformatie kan niet slagen met rode cijfers.”
De komende jaren zullen cruciaal zijn voor de Duitse zonne-energie-industrie. Zal de politiek bijsturen? Of zal een van de belangrijkste pijlers van de energietransitie verder wankelen? Zonder duidelijke strategieën dreigt niet alleen de Duitse zonne-energiesector, maar ook het gehele Europese klimaatbeleid een zware tegenslag.
