Zweden deelt scherpe sneer uit aan Duitsland die de Europese energiemarkt zou kunnen opschudden. Ebba Busch, de Zweedse minister van Energie en Economie, stelt duidelijke grenzen: zonder ingrijpende hervormingen van de Duitse elektriciteitsmarkt zal de Hansa PowerBridge – een 700-megawatt-stroomkabel tussen Zweden en Duitsland – niet werkelijkheid worden.

Het is een bittere pil voor Berlijn. Momenteel trekt de Duitse stroommarkt massaal goedkope stroom uit buurlanden aan, wat de prijzen voor Zweedse consumenten opdrijft. "Tot Duitsland zijn systeem op orde brengt, blijft het project opgeschort", verklaarde Busch ondubbelzinnig. De boodschap: Duitsland moet de markt in zones verdelen en de efficiëntie van de stroomverdeling verhogen.

Wat zit er achter de Hansa PowerBridge?

De geplande Hansa PowerBridge moet Zuid-Zweden en Duitsland onder de Oostzee verbinden. Een project dat Europa's elektriciteitsmarkt nauwer zou kunnen verbinden – en dat dringend nodig is. Want het continent ervaart momenteel wat Busch omschrijft als een "precaire energiemarkt": prijzen die schommelen tussen duizelingwekkende hoogtes en negatieve waarden. Vorige week betaalden Zuid-Zweden soms 190 keer meer voor elektriciteit dan de noordelijke regio's.

Achtergrond is de geografische scheefheid van het Zweedse elektriciteitsnet. Het noorden van Zweden produceert enorme hoeveelheden waterkracht, maar de infrastructuur slaagt er nauwelijks in om de energie naar het zuiden te transporteren. In Göteborg – thuisbasis van Volvo en SKF – broeit het al. Een hooggeplaatste Zweedse manager waarschuwde: „Als we de energiepolitiek niet snel op orde brengen, dreigen grote delen van de industrie in te storten.”

Duitsland: Een stroommarkt zonder systeem?

Buschs eis richt zich op de chaotische structuur van de Duitse stroommarkt. Duitsland koopt stroom waar die het goedkoopst is – vaak in Scandinavië. Voor Zweden heeft dat fatale gevolgen: De „export“ van goedkope stroom drijft de prijzen voor binnenlandse consumenten omhoog. Busch waarschuwt: „Het is een triest moment voor Europa als een land als Noorwegen erover nadenkt om zich van het net los te koppelen.“ Een sneer die in Berlijn pijn zou kunnen doen.

Maar Duitsland heeft zelf genoeg bouwplaatsen. Sinds de uitfasering van kernenergie na Fukushima in 2011 staan de energiekosten onder druk. Wind en zon leveren weliswaar enorme hoeveelheden stroom – maar alleen als weergod Zeus het toestaat. In tijden van windstilte exploderen de prijzen.

Andere landen slaan al lang alarm. De Griekse premier Kyriakos Mitsotakis noemde het Europese energiesysteem onlangs een „zwarte doos“ die dringend transparanter en beter gereguleerd moet worden. De roep om een centrale EU-toezichthouder wordt luider.

Kernenergie: Het smeulende conflict

Achter het debat over elektriciteitskabels schuilt een fundamenteel geschil: de kernenergie. Zweden – ooit zelf tegen kernenergie gekeerd – heeft het roer omgegooid en investeert massaal in nieuwe kerncentrales. Busch benadrukte: „Europa moet stoppen met politieke strijd over kernenergie te voeren.“ Een steek naar de Duitse Groene minister van Economische Zaken, Robert Habeck, volgde prompt: „Geen politieke wil kan de wetten van de fysica buiten werking stellen – zelfs niet Dr. Robert Habeck.“

Frankrijk, traditioneel kernenergie-vriendelijk, applaudisseert Zweden. Duitsland daarentegen blijft de paria van de kernenergiekwestie.

Europese elektriciteitsnet voor de stresstest

De druk op Europa's energienetwerk groeit. Het EU-energieagentschap Acer waarschuwt al: de kosten voor elektriciteitsnetwerken kunnen tegen 2050 verdubbelen als er niet fors geïnvesteerd wordt. Dat betekent: zonder hervormingen dreigt Europa een gigantische energie-infarct.

Voor Busch is de zaak duidelijk: de Duitse markt heeft een update nodig, en Europa moet de technologie van de toekomst – namelijk kernenergie – accepteren. Anders blijven projecten zoals de Hansa PowerBridge niet meer dan een draad naar nergens.

Die Hansa PowerBridge wacht. Duitslands hervormingswil ook.