W Kalundborg, małym miasteczku na wybrzeżu Danii, awans jednego z największych koncernów farmaceutycznych Europy nie tylko jest świętowany, lecz także ubolewany. Novo Nordisk, światowej sławy producent leków na cukrzycę i odchudzanie, takich jak Ozempic i Wegovy, odnotował tutaj ekspansję, która wydaje się niemal podręcznikowym przykładem wzrostu gospodarczego. Jednak bezprecedensowy sukces ma swoją ciemną stronę: drobni przedsiębiorcy, jak Brian Larsen, walczą o przetrwanie.
Larsen prowadził niegdyś dobrze prosperujący warsztat samochodowy w bezpośrednim sąsiedztwie nowego centrum produkcyjnego Novo. Jednak biznes stał się koszmarem. Pracownicy masowo przechodzili do Novo – przyciągani o 20% wyższymi pensjami i lepszymi warunkami pracy. „W pewnym momencie nie chciałem już walczyć. Chodziło tylko o znalezienie personelu,” wyjaśnia sfrustrowany Larsen. Teraz warsztat przejął usługodawca współpracujący z Novo.
Błogosławieństwo i przekleństwo dla gospodarki
Novo Nordisk stał się obecnie najcenniejszą firmą w Europie. Imponujące liczby: tylko w 2023 roku gigant farmaceutyczny napędził 50% wzrostu duńskiego PKB wynoszącego 2,5%. W ciągu zaledwie trzech lat liczba pracowników wzrosła o 75% do ponad 32 000 osób. Jednak podczas gdy Novo pozyskuje specjalistów z niemal wszystkich branż – od mechaników po naukowców – inne firmy stoją przed niczym.
„Wspaniale jest mieć silną firmę, ale jednocześnie stwarza to niebezpieczną zależność”, ostrzega Christin Tuxen z Danske Bank. Mniejsze firmy zgłaszają opóźnione projekty budowlane, przenoszą produkcję za granicę lub całkowicie się zamykają. Frank Poulsen, dyrektor generalny Simatek, niedawno przeniósł swoją produkcję do Polski i krajów bałtyckich: „Konkurowanie z wynagrodzeniami Novos było po prostu niemożliwe.”
Od rzemieślników po lekarzy: efekt domina
Nowe gigantyczne inwestycje, w tym rozbudowa o wartości 8 miliardów dolarów w Kalundborgu, przyciągają ogromne strumienie personelu. Szczególnie dotknięta jest branża budowlana. Według Mortena Frihagena, przewodniczącego Dansk Haandvaerk, elektrycy, instalatorzy i cieśle przechodzą teraz do Novo lub jego dostawców. Konsekwencja: Wiele mniejszych firm musi odrzucać zlecenia.
Jednak brak personelu sięga jeszcze dalej. W szpitalu niedaleko Kalundborga Pia Krohn Hansen, szefowa biologii mikrobiologii, walczy o swój zespół. „W ciągu ostatnich dwóch lat straciliśmy dziesięciu pracowników na rzecz Novo. To groteska – po prostu nie możemy znaleźć zastępców.” Ostrzega, że utrata jakości może wkrótce dotknąć również pacjentów.
Dobry nastrój w Novo – Kłopoty gdzie indziej
Sukces Novos jest trudny do przeoczenia. Atrakcyjne pensje, modele bonusowe i doskonałe perspektywy kariery przyciągają talenty z całego kraju. Helene Rafn z związku zawodowego Djof podkreśla: „Istnieje pozytywna atmosfera wokół Novo. Wiele osób czuje się przyciąganych misją pomocy osobom z chorobami przewlekłymi.”
Doch andere Branchen leiden. Przedsiębiorstwa muszą coraz bardziej myśleć o lepszych warunkach, pracy zdalnej i szkoleniach, aby nadążyć za konkurencją. Jednocześnie rygorystyczna polityka imigracyjna Danii napotyka na swoje granice. Rząd co prawda ułatwił dostęp do zagranicznych specjalistów, ale polityczny balans między potrzebami gospodarczymi a obawami społecznymi pozostaje trudny.
Kraj się bogaci – ale jakim kosztem?
Burmistrz Kalundborga Martin Damm dostrzega pozytywne strony rozwoju: budowane są nowe domy, modernizowane drogi i kształceni międzynarodowi studenci. Ale nawet administracja miasta straciła pracowników na rzecz Novo.
Dla wielu obserwujących z drugiego rzędu jest jasne: dynamiczny wzrost Novo Nordisk to miecz obosieczny. Podczas gdy gigant farmaceutyczny sprawia, że duńska gospodarka kwitnie, jednoznacznie pokazuje, jak krucha może stać się gospodarka narodowa, gdy dominuje jedno przedsiębiorstwo.
Für Brian Larsen und viele andere pozostaje pytanie: Jak daleko może się posunąć wzrost giganta, zanim eroduje podstawę, na której stoi?
